AKIM TRAFOLARI

Merhaba endüstriyel enerji meraklıları! “Yüksek akımları güvenli ölçmek için trafo seçerken nelere dikkat edeyim?” diye soruyorsanız, doğru yerdesiniz. Akım trafosu (CT), elektrik tesisatlarının vazgeçilmezi – ama yanlış seçim, hatalı ölçüm, reaktif ceza veya sistem arızası demek! Kombine sayaç (X5) gibi sistemlerde kritik rol oynar.

Bu blog yazısında akım trafosunun ne olduğunu, seçerken dikkat edilecek kriterleri, adım adım seçim rehberini, yaygın hataları ve 2025'in en iyi modellerini profesyonel detaylarla ele alacağız. Hazır mısınız? Akımınızı doğru trafoya yönlendirelim!

Akım Trafosu Nedir? (Hızlı Hatırlatma)

Akım trafosu (CT), yüksek primer akımları (örneğin 1000A) düşük sekonder akımlara (genelde 5A veya 1A) dönüştürerek ölçü aletleri, röleler veya sayaçlar için güvenli hale getiren bir cihazdır. Primer sargıdan geçen akım, manyetik nüve aracılığıyla sekonderde endüklenir – seri bağlanır, gerilim trafosundan (PT) farklıdır.

Temel Yapı: Primer sargı (yüksek akım), sekonder sargı (düşük akım), manyetik nüve (silikon çelik), yalıtım (epoksi/reçine). Kullanım: Ölçüm (doğruluklu), koruma (hızlı tepki), kompanzasyon (reaktif güç).

Akım trafosu olmadan yüksek akım ölçümü tehlikeli ve pahalı olur – küçük bir trafo, büyük bir sorun çözer!

Akım Trafosu Seçerken Dikkat Edilecek Kriterler

Akım trafosu seçimi, tesis gücüne, amaca ve çevreye göre yapılır. Yanlış seçim, %5+ hata payı yaratır ve faturayı şişirir. İşte temel kriterler:

Kriter	Açıklama	Örnek Değerler
Çevirme Oranı	Primer/sekonder akım oranı. Tesis akımının 1.2-1.5 katı seçin.	600/5A (600A primer, 5A sekonder)
Doğruluk Sınıfı	Ölçüm hatası yüzdesi. Ölçme için düşük, koruma için yüksek.	Ölçme: 0.5 (%0.5 hata); Koruma: 5P20 (%5 hata, 20 kat aşırı akım)
VA Gücü (Burden)	Sekonder yük kapasitesi (ölçü aleti + kablo kayıpları).	5-15 VA (küçük tesis); 30-200 VA (büyük)
Tip	Montaj şekli ve gerilim seviyesi.	Baralı (boru tipi), barasız (klemensli); AG (alçak gerilim), OG (orta gerilim)
Koruma Sınıfı	Çevre koşullarına dayanım.	IP54 (toz/nem); IP67 (dış mekan)
Frekans ve Voltaj	Sistem uyumu.	50/60 Hz; 220V AG, 15kV OG

Formül Örneği: Çevirme oranı = Tesis nominal akımı / 5A. Kurulu güç 100 kW trifaze ise: I = P / (√3 × V × cosφ) ≈ 150A → 200/5A trafo seçin.

Adım Adım Akım Trafosu Seçimi Rehberi

Seçimi sistem analiziyle başlatın – güç analizi yapmadan trafo almayın!

1. Sistem Analizi Yapın

• Kurulu gücü hesaplayın: P = √3 × V × I × cosφ (trifaze için).

• Nominal akımı bulun: En yüksek yükün 1.2 katı.

• Amacı belirleyin: Ölçme (düşük sınıf), koruma (yüksek sınıf) veya kompanzasyon (röle hassasiyeti).

2. Çevirme Oranını Hesaplayın

• Primer akımını ölçün (clamp metre ile).

• Sekonderi 5A seçin (standart). Örnek: 200A tesis → 400/5A (güvenli marj).

• Röle için: Min. kondansatör algılamasını düşünün (10mA hassasiyet → 600/5A'da %3 hata).

3. Doğruluk ve Güç Sınıfını Belirleyin

• Ölçme: 0.5 sınıf (sayaç için).

• Koruma: 5P10 (10 kat aşırı akım dayanımı).

• VA: Sekonder yük = Ölçü aleti (2VA) + kablo (1VA/m) + kayıplar. Toplamın 1.5 katı VA seçin.

4. Tip ve Montajı Seçin

• Baralı: Bara hattı için (boru içinden geçirilir).

• Barasız: Kablo için (klemensli).

• OG için: Orta gerilim uyumlu (yalıtımlı).

5. Test ve Kalibrasyon

• Montaj sonrası: Sekonder açık bırakmayın (yüksek gerilim riski!).

• Multimetre ile oran testi: Sekonder akım = Primer / Oran.

Pro İpucu: Kompanzasyon panosunda röle hassasiyetini (10-50mA) trafo seçiminde önceliklendirin – düşük akımda hata %5'i aşmasın.

Yaygın Hatalar ve Çözümleri

Hata	Neden	Çözüm
Yanlış Oran	Nominal akım altında kalma	1.2 kat marj ekleyin
Yetersiz VA	Kablo/ölçü yükü fazla	Toplam yükün 1.5 katı VA seçin
Doğruluk Uyumsuzluğu	Ölçme trafosu korumada	Etikette sınıfı kontrol edin (0.5 vs 5P)
Sekonder Açık Bırakma	Manyetik doygunluk	Her zaman kısa devre yapın
Çevre Uyumsuzluğu	Toz/nem hasarı	IP sınıfını yükseltin

2025'in En İyi Akım Trafosu Modelleri

Marka/Model	Özellik	Fiyat Aralığı	Tavsiye
ENTES CT Serisi	600/5A, 0.5 sınıf, 15VA, baralı	500-800 TL	Kompanzasyon için ideal
Sigma Elektrik 400/5	5P20 koruma, OG uyumlu, 30VA	600-1000 TL	Endüstriyel ölçüm
Vekmar Barasız CT	200/5A, IP65, 10VA	400-700 TL	Dış mekan tesisleri
Adalpano X5 Uyumlu	1000/5A, RS485 entegre	800-1200 TL	Akıllı sayaç sistemleri

2025 Trendi: IoT entegreli trafolar – uzaktan kalibrasyon ve hata uyarısı!

Sonuç: Trafonuzu Doğru Seçin, Tasarrufu Katlayın!

Akım trafosu seçimi, basit görünse de tesisinizin kalbi – doğru oran, sınıf ve VA ile %1 hata payı yakalayın, reaktif cezaları unutun. Yeni pano mu kuruyorsunuz? Kompanzasyon mu tasarlıyorsunuz? Güç analiziyle başlayın, uzman danışın.

Siz akım trafosu seçerken nelere dikkat ediyorsunuz? Hangi model kullanıyorsunuz? Yorumlara yazın! Belki bir sonraki yazıda gerilim trafosu (PT) seçimini detaylandırırım.

Bir sonraki yazı: “Akıllı Kompanzasyon: Reaktif Gücü Otomatik Yönetin!”

Abone olun, akımınızı hassas ölçün! 🔌