KOMPANZASYON PANOSU

Kompanzasyon Panosu Tasarımı: Reaktif Cezaları Sıfırlayın, Enerjiyi Optimize Edin! ⚡

Merhaba endüstriyel enerji mühendisleri! “Fabrikamda güç faktörü %0.85, reaktif ceza faturası 50.000 TL/ay!” diyorsanız, kompanzasyon panosu tam bir kurtarıcı. Bu akıllı sistem, endüktif yükleri (motor, trafo, kaynak makinesi) dengeleyerek güç faktörünü %0.99’a çeker, cezaları sıfırlar ve aktif enerji tasarrufu sağlar.

Bu blog yazısında kompanzasyon panosunun ne olduğunu, tasarım adımlarını, bileşen seçimini, röle-trafosu-kondansatör uyumunu, montaj/test detaylarını ve 2025’in en verimli modellerini mühendislik seviyesinde anlatacağım. Hazır mısınız? Reaktif gücü kompanzasyonla yok edelim!

Kompanzasyon Panosu Nedir?

Kompanzasyon panosu, reaktif gücü (kVAr) otomatik veya manuel olarak dengeleyen, güç faktörünü (cosφ) iyileştiren bir kontrol sistemidir. Endüktif yükler (motorlar) şebekeden reaktif güç çeker → elektrik dağıtım şirketi reaktif ceza keser. Kondansatörler bu reaktif gücü yerel olarak sağlar → ceza biter, kayıplar azalır.

Temel Bileşenler: Kondansatör bankları (kVAr basamakları) Kompanzasyon rölesi (otomatik kontrol) Akım trafoları (CT) (akım ölçümü) Kontaktörler (kondansatör devreye alma) Reaktörler (harmonik filtre – opsiyonel) Pano gövdesi (IP54+ koruma)

Hedef: cosφ ≥ 0.98 (TEDAŞ standardı) → reaktif ceza sıfır!

Kompanzasyon Panosu Tasarım Adımları (Profesyonel Rehber)

Tasarım, güç analiziyle başlar – ölçmeden pano kurmayın!

1. Güç Analizi ve Reaktif Güç Hesabı

• Ölçüm: Enerji analizörüyle 1 hafta boyunca aktif güç (kW), reaktif güç (kVAr), güç faktörü (cosφ) kaydedin.

• Hedef cosφ: 0.99

• Gerekli kVAr Hesabı:

  text

  Qc = P × (tanφ1 - tanφ2)

  • P: Ortalama aktif güç (kW)

  • φ1: Mevcut açısı (cosφ1 = 0.85 → tanφ1 = 0.62)

  • φ2: Hedef açısı (cosφ2 = 0.99 → tanφ2 = 0.14)

  • Örnek: P = 500 kW, cosφ1 = 0.85 → Qc = 500 × (0.62 - 0.14) = 240 kVAr

Katsayı Tablosu (Pratik):

Mevcut cosφ	Hedef 0.99 için kVAr/kW katsayısı
0.80	0.484
0.85	0.357
0.90	0.231

2. Kondansatör Basamaklarını Belirleyin

• Toplam kVAr: 240 kVAr → 12 basamak önerilir (20 kVAr’lık).

• Basamak Oranı: 1:1:1… veya 1:2:2… (yük dalgalanmasına göre).

• Örnek Dağılım:

  • 6 × 20 kVAr = 120 kVAr

  • 3 × 40 kVAr = 120 kVAr

  • Toplam: 240 kVAr

Kural: En küçük basamak, en küçük yük değişiminden büyük olmalı.

3. Röle ve Akım Trafosu Seçimi

Bileşen	Kriter	Örnek
Kompanzasyon Rölesi	6-14 basamak, 0.01 hassasiyet, harmonik uyarı	ENTES MPR-63 (12 basamak)
Akım Trafosu (CT)	Primer: Tesis akımı × 1.2, Sekonder: 5A, Sınıf: 0.5	600/5A, 15VA
CT Oranı	Röle hassasiyeti için min. 10mA algılama	600/5A → 1A = 120A primer

Röle Ayarı: C/K = 0.02-0.05 (CT oranına göre)

4. Kontaktör ve Reaktör Seçimi

• Kontaktör: Kondansatör akımına dayanıklı (10× In), deşarj direnciyle.

• Reaktör (Harmonik Filtre):

  • %7 reaktör: 189 Hz (3. harmonik)

  • %14 reaktör: 134 Hz (5. harmonik)

  • Gerekli mi? Harmonik >%5 ise evet!

5. Pano Gövdesi ve Güvenlik

• Boyut: 2000x800x600 mm (240 kVAr için)

• Koruma: IP54 (iç mekan), IP65 (dış mekan)

• Güvenlik:

  • Otomatik deşarj direnci (kondansatör boşalması)

  • Aşırı akım termik rölesi

  • Kapı kilidi + uyarı lambası

Kompanzasyon Panosu Bağlantı Şeması

text

[Şebeke L1-L2-L3] → [Ana Şalter] → [CT'ler (L1-L2-L3)] → [Kontaktörler] → [Kondansatör Bankları]
                             ↑
                       [Röle CT Girişi]
                             ↑
                       [Röle Çıkış → Kontaktör Bobinleri]

CT Bağlantısı: Sadece bir faza (genelde L1), ama tüm faz akımları dengeli olmalı.

Montaj ve Test Adımları

Montaj:

1. Pano yerleştirme: Titreşimsiz, havalandırmalı, 1.5m yükseklik.

2. Kablo çekme: 5x10 mm² (faz+nötr+toprak), ekranlı röle kablosu.

3. Bağlantı: CT sekonder kısa devre yapmadan, kondansatör deşarjlı.

Test:

1. İzolasyon testi: 2.5 kV megger.

2. Röle kalibrasyonu: C/K ayarı, basamak testi.

3. Harmonik ölçümü: %THD <5% olmalı.

4. Güç faktörü kontrolü: 7/24 izleme → cosφ ≥ 0.98

2025’in En İyi Kompanzasyon Ürünleri

Ürün	Özellik	Fiyat Aralığı
ENTES MPR-63 + EPR Serisi	12 basamak, %7 reaktör, RS485	25.000-40.000 TL
Adalpano Kompanzasyon	14 basamak, IoT, harmonik filtre	30.000-50.000 TL
Sigma Elektrik Smart	AI röle, bulut izleme	35.000-60.000 TL
Vekmar Kondansatör	50 kVAr, %14 reaktörlü	8.000-12.000 TL/basamak

2025 Trendi: AI destekli röleler – yük tahmini, otomatik basamak optimizasyonu!

Yaygın Hatalar ve Çözümleri

Hata	Çözüm
Reaktör yok, harmonik patlaması	%THD ölç, %7/%14 reaktör ekle
CT oranı yanlış, röle algılamıyor	C/K = CT primer / (5 × röle hassasiyeti)
Kondansatör aşırı ısınma	Deşarj direnci, fan ekle
Basamak çok büyük	1:2:4… yerine 1:1:1… yap

Pratik Örnek: 500 kW Fabrika

Parametre	Değer
Mevcut cosφ	0.82
Gerekli kVAr	500 × 0.44 = 220 kVAr
Basamaklar	6×20 + 3×40 kVAr
Röle	MPR-63 (12 basamak)
CT	600/5A
Reaktör	%7 (harmonik %6)

Sonuç: Reaktif ceza 0 TL, enerji kaybı %3 azaldı → yıllık 150.000 TL tasarruf!

Sonuç: Kompanzasyonla Gücü Yönetin!

Kompanzasyon panosu, fabrikanızın enerji kalbi – doğru tasarım ile reaktif cezaları sıfırlayın, aktif enerjiyi %3-5 tasarruf edin, ekipman ömrünü uzatın.

Tavsiye: Yeni tesis? → Harmonik filtreli + IoT röle Mevcut tesis? → Güç analizi + reaktör ilavesi Bütçe dostu? → 6-8 basamak + MPR-53

Siz kompanzasyon panosu kullanıyor musunuz? Hangi röle modelini tercih ediyorsunuz? Yorumlara yazın! Belki bir sonraki yazıda harmonik filtre tasarımını detaylandırırım.

Bir sonraki yazı: “Harmonik Filtre Panosu: %THD’yi %3’ün Altına Düşürün!”

Abone olun, enerjinizi kompanzasyonla kurtarın! 🔋